Audyt wewnętrzny a zarządzanie ryzykiem
Pojęcie i rola audytu wewnętrznego
Międzynarodowe Standardy Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego (MSPPAW) podają następującą definicję audytu wewnętrznego:
„Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną, obiektywnie zapewniającą i doradczą, której celem jest przysporzenie wartości i usprawnienie działalności operacyjnej organizacji”1
Bardziej rozbudowaną definicję audytu wewnętrznego publikuje Instytut Audytu Wewnętrznego (IIA) wg, którego:
„Audyt wewnętrzny jest niezależną, obiektywną działalnością o charakterze zapewniającym i doradczym, prowadzoną w celu wniesienia do organizacji wartości dodanej i usprawnienia jej funkcjonowania. Audyt wewnętrzny wspiera organizację w osiąganiu wytyczonych celów poprzez systematyczne i konsekwentne działanie służące ocenie i poprawie efektywności zarządzania ryzykiem, systemu kontroli oraz procesów zarządzania organizacją”2
Natomiast ustawa o finansach publicznych w art. 48 ust. 1 definiuje audyt wewnętrzny jako:
„ogół działań obejmujących:
niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce, w tym procedur kontroli finansowej, o których mowa w art. 47 ust. 3, w wyniku którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywna i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów;
czynności doradcze, w tym składanie wniosków, mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki.”3
Istotą audytu wewnętrznego jest wsparcie działań umożliwiających osiągnięcie celów organizacji „poprzez systematyczne i zdyscyplinowane podejście do oceny i doskonalenia skuteczności procesów zarządzania ryzykiem, kontroli i governance.”4
Każda organizacja, niezależnie od wielkości i posiadanych zasobów aby mogła osiągać swoje cele musi być w odpowiedni sposób zarządzana.
Zarządzanie to „Zestaw działań (obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi, i kontrolowanie) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywane z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny.”5
W zarządzaniu organizacją, z punktu widzenia niniejszej pracy, możemy wyróżnić, między innymi:
System kontroli wewnętrznej.
System zarządzania ryzykiem.
Jednak Minister Finansów wypełniając dyspozycję art. 63 ustawy o finansach publicznych wydał „Standardy kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów publicznych”6, w których wśród pięciu podstawowych elementach systemu kontroli wewnętrznej wymienia zarządzanie ryzykiem. Wydaje się, że pogląd wskazujący na równoprawne i równorzędne funkcjonowanie obu systemów jest właściwsze.
Istota ryzyka
Ryzyko to zjawisko, które towarzyszy nam przez całe życie. Jest ono związane z działalnością człowieka od zamierzchłej przeszłości i „jest od niego niezależne lub zostaje przez niego spowodowane”7
Ryzyko odnosi się zarówno do sfery prywatnej jak i zawodowej. Może ono utrudniać, ograniczać lub uniemożliwić realizację wyznaczonych celów. W przypadku organizacji ryzyko możemy rozpatrywać w dwóch płaszczyznach:
w odniesieniu do funkcjonowania organizacji jako struktury formalnej czyli jej wnętrza tzw. ryzyko wrodzone oraz
w odniesieniu do relacji organizacji z otoczeniem tj. z perspektywy zmian środowiska zewnętrznego oraz wpływu tych zmian na proces zarządzania i kontroli.
Człowiek poprzez zdobywanie coraz większej wiedzy i świadome jej wykorzystywanie w coraz skuteczniejszy sposób identyfikuje ryzyko i potrafi na nie oddziaływać.
Jest wiele definicji ryzyka. Tadeusz Kaczmarek definiuje ryzyko następująco:
„Ryzykiem jest zespół czynników, działań lub czynności, powodujących szkodę na ciele albo stratę materialną, bądź wywołujących inne straty”.8
Wydaję się, że takie zdefiniowanie ryzyka ukierunkowane jest tylko na negatywnych skutkach (zagrożeniach) z nim związanych i nie uwzględnia pozytywnych konsekwencji czyli możliwości.
Glosariusz MSPPAW ryzyko definiuje w następujący sposób:
„Ryzyko – możliwość zaistnienia zdarzenia, które będzie miało wpływ na realizację założonych celów. Ryzyko jest mierzone wpływem (siłą oddziaływania) oraz prawdopodobieństwem jego wystąpienia ”.9
„Z charakteru ryzyka oraz z modelów radzenia sobie z ryzykiem wynikają następujące zasady:
Ryzyko jest miarą niepewności w zdarzeniach lub warunkach środowiska. Kierownictwo skupia się na konsekwencjach ryzyka.
Strategiczna rola kierownictwa w organizacji powinna być dopasowana do procesu szacowania ryzyka strategicznego. Klucz do procesu szacowania ryzyka leży w łańcuchu celów i zadań, które są postawione przed organizacją.
System kontroli zarządczej odgrywa istotną rolę w odbiorze ryzyka. Silne mechanizmy kontrolne dają wrażenie minimalizacji ryzyka, kiedy faktycznie jedynie konsekwencje tego ryzyka są minimalizowane. Nie ma praktycznej metody, aby niepewne zdarzenie przeistoczyć w bardziej pewne.
Zarządzanie ryzykiem następuje po oszacowaniu ryzyka, tak jak leczenie następuje po diagnozie. Zarządzanie ryzykiem jest esencją zarządzania.”10
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje ryzyka:
Ryzyko nieodłączne – „ryzyko wystąpienia istotnych nieprawidłowości lub zafałszowań. Zależy od charakteru kontrolowanej działalności i podatności na wystąpienie nieprawidłowości.”11
Ryzyko rezydualne – „ryzyko jakie pozostaje po przeprowadzeniu przez kierownictwo działań zmierzających do zminimalizowania wpływu (skutków) oraz prawdopodobieństwa wystąpienia niepomyślnych zdarzeń, włączając działania kontrolne podjęte w odpowiedzi na ryzyko.”12
Jest to dopuszczalny i uzasadniony poziom ryzyka akceptowany przez organizację.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.